Scholen

Wat is de rol van het RBL bij langdurig schoolverzuim en thuiszitten?

Een kind gaat langdurig niet of nauwelijks naar school

Het Regionaal Bureau Leerrecht (RBL) heeft in de Leidse regio en de Duin- en Bollenstreek een taak bij het tegengaan van langdurige afwezigheid op school. Preventie, zorg en samenwerking staan hierbij centraal. De consulent leerrecht heeft in deze gevallen niet zozeer een handhavende taak, maar vooral een maatschappelijke zorgtaak.

Vrijwel geen enkel kind is zomaar langdurig afwezig van school. Er kan van alles spelen: bijvoorbeeld depressie, angsten of andere belemmeringen waardoor het jongeren (tijdelijk) niet lukt naar school te gaan. Wanneer scholen van mening zijn dat er een geldige reden is voor de langdurige afwezigheid, noemen we dat langdurig geoorloofd verzuim.

Wij merken dat er bij ouders, scholen en partners soms verwarring bestaat over wat de rol van de consulent leerrecht precies is bij langdurig geoorloofd verzuim.

Hoe verschilt deze rol nu precies van de positie die de consulent leerrecht inneemt bij ongeoorloofd verzuim?

Consulent leerrecht heeft andere pet op

De consulent leerrecht is een onafhankelijke, deskundige sparring partner voor alle betrokkenen. De consulent leerrecht denkt mee, zoekt naar mogelijkheden en neemt zo nodig initiatief tot overleg. Uitgangspunt is dat de leerling zo snel mogelijk weer onderwijs kan volgen. Gedurende de periode dat de jongere niet volledig naar school gaat, houden wij zicht op de voortgang van het traject.

Langdurige afwezigheid vraagt aan ouders, school en eventuele andere partijen (vaak is een jeugdhulpverlener betrokken) om samen te werken in de zoektocht naar een oplossing. Ouders zijn (mede) verantwoordelijk voor de schoolgang van hun kind, scholen zijn verantwoordelijk voor een ononderbroken leerlijn van hun leerlingen.

Dit vertaalt zich in 3 rollen voor de consulent leerrecht:

1. Samenwerkingspartner zijn van scholen en ouders, soms met een kritische pet op.

Elk kind heeft recht op onderwijs. Het RBL staat naast de school, naast de ouders, maar bovenal: naast het kind/de jongere, om zo dit recht op onderwijs te waarborgen. Wij nemen bij langdurige afwezigheid altijd een neutrale positie in. Vanuit die neutrale positie zoeken we de samenwerking met ouders en scholen, stellen hen ook kritische vragen en geven gevraagd en ongevraagd advies. We wijzen ouders, scholen en soms ook andere partijen op hun rechten én verantwoordelijkheden die ze hebben vanuit wetgeving en/of regionale afspraken.

Van ouders verwachten wij dat ze altijd in gesprek blijven met school en andere partners om zo naar oplossingen te blijven zoeken, zelfs als ouders hier geen vertrouwen in hebben. We vragen open te staan voor andere oplossingen ten aanzien van onderwijs en hulpverlening. We kunnen en willen ouders niet dwingen om mee te gaan met een oplossing waar zij het niet mee eens zijn, zolang er geen sprake is van verwijtbare afwezigheid van het kind en zolang ouders actief meewerken aan een oplossing. Wij hebben in die gevallen niet de ‘leerplichtpet` op en zijn dus zeer terughoudend met handhaven.

Van scholen verwachten wij dat ze altijd een plan maken bij langdurig verzuim. Scholen zijn immers verantwoordelijk voor een ononderbroken leerlijn. Het is daarmee aan hen om een plan te maken (OPP) gericht op het herstel van deze leerlijn. Dit doen zij met ondersteuning van de samenwerkingsverbanden en eventueel samen met professionals vanuit de jeugdteams en JGZ. Als er sprake is van wachtlijsten, hebben scholen en jeugdteams de taak om een overbruggingstraject vorm te geven in overleg met ouders. Bij aanmelden en uitschrijven hebben scholen zich te houden aan de wetgeving rondom de zorgplicht.

2. ‘Procesregisseur’ zijn over de casus

In principe heeft de school van inschrijving de procesregie bij al haar leerlingen. Vaak worden gemeenten (JGZ, jeugdteams) betrokken bij het vormgeven en uitvoeren van een plan, waar er meer nodig is voor de ononderbroken leerlijn van het kind. In 9 van de 10 gevallen werkt dit uitstekend. Soms werkt het minder soepel. Het RBL kan de procesregie nemen, op het moment dat wij zien dat het proces stagneert en partijen hun rol onvoldoende pakken. Wanneer wij procesregie nemen, betekent het bijvoorbeeld dat we overleggen inplannen en voorzitten, met alle deelnemers een doel formuleren en rollen en verantwoordelijkheden expliciet maken en gemaakte afspraken bewaken. Voor ouder(s), maar ook voor alle andere betrokkenen is het belangrijk om te realiseren dat wij, wanneer wij ‘procesregisseur’ zijn, dus niet de ‘leerplichtpet’ op hebben. Wij werken in die gevallen vanuit het ‘leerrecht’ van kinderen en jongeren om onderwijs te kunnen volgen.

3. Informatieverzamelaar zijn voor beleid

Als RBL hebben we een belangrijke signalerende taak richting gemeenten en onderwijspartijen. Door middel van onze registratie brengen we de totale populatie van kinderen die niet naar school gaan in beeld. Door te categoriseren, bijvoorbeeld naar type onderwijs, leeftijd, oorzaak en dagbesteding wordt het voor gemeenten en onderwijspartijen steeds duidelijker wat er nodig is, bijvoorbeeld aan aanvullend aanbod aan zorg-onderwijsarrangementen. Om deze signaleringsrol goed te kunnen vervullen vragen wij aan alle scholen in de regio om ons tijdig te informeren over kinderen die langdurig en zorgwekkend verzuimen. Regionaal is afgesproken dat in ieder geval alle kinderen die langer dan vier weken geoorloofd meer dan 50% van de lestijd missen aan ons worden doorgegeven. Wij zijn vanzelfsprekend zorgvuldig met de privacy van kinderen en jongeren.

Wat doet het RBL niet?

• Wij zijn niet de officiële toezichthouder richting scholen. We houden scholen wel scherp, maar het officiële toezicht is aan de onderwijsinspectie. Wij gaan over de afwezigheid op school, niet over hoe scholen het onderwijs inrichten.
• Wij kunnen scholen, jeugdteams en ouders adviseren over bestaand regionaal aanbod van onderwijs en/of zorg. Het daadwerkelijke zoeken naar en contact opnemen met een mogelijk passende plek is niet aan ons. Wij kunnen ook niet doorverwijzen naar passende jeugdhulp: dit is aan de Jeugdteams.
• Wanneer verwijtbaarheid ontbreekt, nemen wij geen positie in bij een verschil tussen ouder(s) en school. Ouders kunnen in die gevallen overwegen een onderwijsconsulent in te schakelen. Ook kunnen zij het geschil voorleggen aan de geschillencommissie passend onderwijs.