Terugblik Themacafé Voortijdig Schoolverlaten: Aanval op schooluitval

‘Iedere jongere heeft waarde’

Jongeren die zonder diploma of startkwalificatie hun studie staken, worden gezien als jongeren met een probleem. En zo worden ze ook veelal benaderd. Maar deze zogenaamde drop outs beschikken wel degelijk over kansen en kwaliteiten. Dat bleek tijdens het door Holland Rijnland georganiseerde Themacafé van woensdagavond 12 april, waarin Voortijdig Schoolverlaters (VSV’ers) centraal stonden. De bijeenkomst op de locatie Breestraat van het ID College en ROC Leiden trok een grote groep belangstellenden.

Het Themacafé startte met een bevlogen inleiding van Carry Roozemond, voorzitter van Ingrado, een landelijke vereniging die zich sterk maakt voor recht op onderwijs, minder schoolverzuim en meer gekwalificeerde jongeren. Zij beaamde dat jongeren die uitvallen tijdens hun schoolcarrière wel degelijk van waarde zijn. Daarbij refereerde ze aan haar eigen opa, die op z’n tiende noodgedwongen ging werken maar zich opwerkte en zich in de Groningse gemeenteraad inzette voor jongeren. Volgens Roozemond is een startkwalificatie dan ook geen eindpunt. Het hele leven door leren is essentiëler. Om die stelling kracht bij te zetten, haalde Roozemond twee VSV’ers naar voren, Eva en Dustin. Eva deed verschillende pogingen op school. ‘Maar de klik tussen mij en school was er gewoon niet’, vertelde Eva tijdens haar betoog. Gestart op het VWO, eindigde ze op het VMBO TL en stroomde vandaaruit door naar het MBO. Daar viel ze uit toen de opleiding verhuisde van een kleinschalige locatie naar het grote complex bij Leiden Centraal Station. Met behulp van verschillende instanties, zoals Pluscoach en Studio Moio, werkt Eva nu aan verschillende projecten. Ook zet zij zich in voor jongeren die eveneens buiten het schoolsysteem vallen.

Dustin volgde een opleiding mediavormgeving, maar voelde zich daar niet gehoord. Hij spijbelde veel en stopte vervolgens met school om aan de slag te gaan als magazijnmedewerker. Bij het Regionaal Bureau Leerplicht viel Dustin in de categorie ‘Jongeren buiten beeld’, omdat ze in de veronderstelling waren dat hij geen school of werk had. Het Regionaal Bureau Leerplicht schakelde Studio Moio in, zij wisten Dustin te bereiken en heeft bij hen succesvol stage gelopen. ‘Daar voelde ik mij gehoord’, legde Dustin uit. Hij werd ingehuurd voor camerawerk en met ondersteuning van een oud docent stroomde hij in het derde jaar weer in zijn opleiding in. Inmiddels heeft hij bijna zijn diploma en begeleidt hij jongeren die in dezelfde situatie zaten als hij.Ook Buitenkans en Pluscoach, maatregelen uit het regionale VSV-programma ‘Op naar de Finish!’, zetten uiteen hoe zij succesvol jongeren begeleiden naar een startkwalificatie.

Na de plenaire start, gingen de aanwezigen zelf aan de slag in drie verschillende themadiscussies.

De eerste themadiscussie was getiteld ‘Wat doet school om VSV te voorkomen?’ Ervaren medewerkers in de begeleiding van studenten op het MBO leidden de workshop in. In een Lagerhuis-setting werden drie stellingen geponeerd:

1. Krachtige en herbergzame scholen en ondersteunend jeugdbeleid in de school zijn nodig om alle jongeren binnen boord te houden.
2. Scholen moeten bij ongeoorloofd verzuim gebruik kunnen maken van GGD/Arbo zorg 18+ .
3. Het MBO hoeft de ouders van 18 + ers niet actief te betrekken bij de school als er sprake is van verzuim.

Aan de hand van deze stellingen ontstond een echte Lagerhuis debatsfeer, waarbij deelnemers gingen staan om hun argument kracht bij te zetten. Onder de deelnemers diverse wethouders van gemeenten en Ricardo Winter, voorzitter van het college van bestuur van ROC Leiden.

Na afloop van de sessie leverde iedere aanwezige een persoonlijke aanbeveling in hoe zij zelf voor jongeren in Holland Rijnland kunnen doen.

Bij de sessie ‘Hoe minder je naar school gaat, hoe meer je leert’, kregen aanwezigen de vraag voorgelegd: Van wie en wanneer heb je nu het meest geleerd. Een opvallend groot aantal stelde dat dat buiten de schoolbanken was. En daarmee was de toon gezet. Want ook de vaardigheden die niet in het onderwijs worden opgedaan, kunnen van groot belang zijn. Ruben, ooit zelf een VSV’er, en nu werkzaam bij Studio Moio, legde uit hoe zijn organisatie maatwerk levert voor jongeren. ‘We kijken naar wat een jongere kan in plaats van wat hij niet kan, zoals het schoollijstje aangeeft. Met maatwerk kun je veel bereiken. Daarom starten we de MBO University, waarbij MBO staat voor Maatschappelijk Betrokken Onderwijs. Buitenkans denkt dat het ook zinvol kan zijn als jongeren die dreigen uit te vallen, tijdelijk uit het onderwijssysteem te halen, te begeleiden en daarna weer terug te laten vloeien richting onderwijs of arbeidsmarkt.

Bij de themadiscussie ‘Jongeren buiten beeld’, stonden de ongeveer 650 jongeren in de regio centraal die geen school volgen, geen werk hebben, geen diploma en geen uitkering. De vraag hierbij was: Wie zijn die jongeren? En hoe motiveer je ze? Sinds 2015 gaat de gemeente Leidschendam-Voorburg onaangekondigd op huisbezoek bij deze doelgroep om hen zo in hun ‘normale staat’ aan te treffen. Het uiteindelijke doel van de bezoekende consulenten is om deze jongeren naar school terug te begeleiden. Dat zijn vaak intensieve trajecten, met vele kleine verbeterstapjes.

Hoeveel van die jongeren een echte hulpvraag hebben, is niet helemaal duidelijk. Sommigen nemen een tussenjaar of hebben een eigen onderneming. Dustin, die al eerder sprak tijdens de plenaire sessie, vertelde dat hij via facebook een bericht had gekregen en dat hij dit een prettige manier vindt.

Het project Talentcoaching uit Katwijk bereikt jongeren via sportverenigingen en het reguliere jongerenwerk. Zij proberen jongeren weer in een ritme te laten komen, door een dagbesteding bestaande uit klussen, sporten en het oefenen van sociale vaardigheden.

Bij de diverse projecten blijkt de betrokkenheid van school, de ouders, of iemand anders uit het eigen netwerk erg belangrijk bij het behalen van resultaten. Bij alles blijkt het belang van oprechte interesse en persoonlijke aandacht voor de jongeren. Daarbij speelt vertrouwen een grote rol, dat moet er eerst zijn voordat een instantie kan doorverwijzen. En voorop staat ook dat de regie bij de jongeren zelf moet liggen.

Samenvatting kaartjes: Wat kan ik doen voor jongeren in Holland Rijnland?

Elke deelnemer aan het themacafé VSV is bovenstaande vraag voorgelegd. De meesten van hen gaven een reactie hoe zij persoonlijk een bijdrage kunnen leveren. Er werden vele activiteiten geopperd waarmee de aanwezigen aan de slag wilden gaan voor jongeren in Holland Rijnland. Hoewel de reacties uiteenlopen, zijn een aantal thema’s te ontwaren. Deze zijn:

1. Luister écht naar het verhaal van de jongere. Elke jongere heeft een droom of een passie. Ga op zoek naar deze passie en zorg dat jongeren worden gemotiveerd. Niet kijken naar wat minder gaat, maar juist naar wat wél lukt.
2. Jongeren willen gezien worden. Geef individuele aandacht en zet de jongere centraal.
3. Bied perspectief aan de jongeren door ontschotting. Verander regels of kaders waardoor jongeren meer kansen krijgen.